Zastanawiasz się, ile czasu spędzasz w kuchni? Nasz zachodni sąsiad zrobił na ten temat badania i okazuje się, że przeciętny Niemiec przebywa aktywnie w tym pomieszczeniu 3 lata swojego życia. Podejrzewamy, że w Polsce jest podobnie, dlatego tak istotna jest ergonomia tego miejsca, a nie tylko estetyka i sterylność. Równie ważna, jak w miejscu pracy. W zasadzie w każdym miejscu, w którym powtarza się pewna sekwencja czynności, wyposażenie powinno być dopasowane do użytkownika. I jest to nie tylko kwestia wygody, ale również zdrowia. Ergonomia zapobiega złej postawie, której konsekwencją są rozmaite dolegliwości bólowe i zwyrodnienia. A więc warto na nią postawić i właśnie od odpowiedniego rozplanowania kuchni rozpocząć jej aranżowanie.

Ergonomia analizuje relacje między ciałem a przedmiotami, z którymi wchodzimy w interakcje. W efekcie zyskujemy wiedzę, dzięki której możemy poprzez odpowiednie ich ustawienie zoptymalizować ruchy i uniknąć niewygodnych, nienaturalnych pozycji. Biorąc to pod uwagę, każda kuchnia powinna zostać przemyślana pod kątem przede wszystkim tej osoby, która w niej najdłużej przebywa. Istotny jest bowiem wzrost tej osoby. Jeżeli jesteś to Ty, weź pod uwagę wysokość blatu roboczego, zlewu, piekarnika i kuchenki. Tę pierwszą łatwo ustalisz, gdy zegniesz rękę w łokciu i będziesz udawać, że mieszasz zupę w garnku. Poproś domownika, by w tym momencie zmierzył odległość pomiędzy podłogą, a zgiętym ramieniem, a potem odejmij od niej ok. 10 do 15 cm. I już masz optymalną dla siebie wysokość blatu roboczego. Pamiętaj przy tym, że na całkowitą wysokość składa się podstawa szafki dolnej, jej korpus oraz sam blat.

Zwróć uwagę na drobiazgi, które często umykają podczas projektowania kuchni. Obniżona płyta kuchenna na przykład ułatwia zaglądanie do garnków podczas gotowania. Z ergonomicznego punktu widzenia warto więc zamontować ją ok. 10 cm niżej od blatu. A co ze zlewem? Tu z kolei przydałoby się, by był on umocowany na wyższym poziomie, aniżeli blat. Wówczas łatwiej jest dotrzeć do misy zlewu, jej dna i wygodniej myje się w niej naczynia. Tu też pojawia się magiczne 10 cm, ale w górę. Co na tym skorzysta? Przede wszystkim Twoje plecy! Większość z nas schyla się nienaturalnie, kiedy próbuje umyć przypalony garnek, prawda? Jeśli mowa o wysokościach to warto również zadbać o to, by nie nadwyrężać pleców podczas często powtarzanej czynności, jaką jest wkładanie brudnych naczyń do zmywarki. To również oznacza pewną zmianę w myśleniu, że powinna ona stać bezpośrednio na podłodze. Ergonomia w kuchni oznacza zatem również umieszczenie zmywarki nie bezpośrednio na ziemi, ale na wysokości wyżej zawieszonych szafek. Ułatwi to obsługę urządzenia bez nadwyrężania kręgosłupa. W takim przypadku standardową miarę wysokości montażu stanowią Twoje ramiona.

Trójkąt roboczy to nic innego, jak trzy strefy, pomiędzy którymi najczęściej poruszasz się po kuchni. Zarówno same miejsca, jak i ścieżki do nich prowadzące. Są to obszary gotowania, przechowywania żywności oraz mycia naczyń. Ergonomia w kuchni uczy, jak je ze sobą „skomunikować”, by nie tracić zbędnej energii a zarazem przyspieszyć cały proces przygotowywania posiłku oraz sprzątania po nim. W optymalnie zaaranżowanej kuchni te trzy strefy powinny być oddzielone od siebie o ok. 90 cm, a długość wyobrażonej linii łączącej płytę grzewczą, zlewozmywak i lodówkę i nie powinna przekraczać 6m. W ten sposób nie nabiegasz się i wszystko będziesz miała pod ręką. Zyskasz czas i energię na to, by przygotować pyszny posiłek dla rodziny. Pamiętaj jednak, że trójkąt roboczy i jego strefy nie powinny być również zbyt blisko siebie, bo wówczas praca staje się wyjątkowo niewygodna.

W jaki sposób zastosować ergonomię w kuchni dla trzech wymienionych wyżej stref? Zacznij od tej przeznaczonej do przechowywania żywności, w której powinna znaleźć się lodówka i kilka szafek do przechowywania podstawowych produktów spożywczych nie wymagających chłodzenia. W obszarze przeznaczonym do gotowania - obok piekarnika i płyty - pomyśl o powierzchni do odkładania gorących garnków czy naczynia żaroodpornego. W strefie mycia, oprócz zlewozmywaka, przeznacz miejsce na zmywarkę oraz te naczynia, których w niej nie umieszczasz. Większość czynności odbywa się pomiędzy zlewem a płytą grzewczą, dlatego zwróć szczególną uwagę na to, by ścieżka je łącząca była jak najprostsza.

Z ergonomicznego punktu widzenia górnych szafek kuchennych nie powinno się wieszać na ścianie zbyt wysoko. Drabina przy pomocy której sięgasz po najwyżej położone naczynia czy urządzenia z pewnością nie jest najwygodniejszym rozwiązaniem. Z drugiej jednak strony mają one wiele zalet, szczególnie w przypadku niewielkich pomieszczeń kuchennych. Raz, że pozwalają naprawdę wiele pomieścić, a dwa – optycznie podnoszą wysokość pomieszczenia. Warto w tej sytuacji wypracować kompromis i w taki sposób rozplanować zawartość szafek, by na samej ich górze, gdzie nie masz bezpośredniego dostępu, umieścić wyłącznie rzeczy, z których korzystasz okazjonalnie. Świąteczna zastawa? Gofrownica, a może elektryczny grill?

Ergonomię w kuchni trzeba powiązać z możliwościami aranżacyjnymi pomieszczenia, w którym jest ona zaplanowana. Do wyboru masz wiele opcji zabudowy, głównie uzależnionych od wielkości przestrzeni, jaką dysponujesz. Układ liniowy, na jedną ścianę jest zdaje się najpopularniejszym, kompaktowym rozwiązaniem dla małych mieszkań typu studio i kawalerek. Trójkąt roboczy ma w tym przypadku układ liniowy i na jednej ścianie znajdują się instalacje wodne, elektryczne i gazowe. Jak można przy tej niewielkiej kuchni zaoszczędzić miejsca? Na przykład wybierając zlew jednokomorowy, a obok umieszczając miejsce na deskę do krojenia, stojaki i ociekacze. Dobrze też tak ją rozplanować, by strefa do gotowania znajdowała się w sąsiedztwie tej przeznaczonej do zmywania.

Kuchnia narożna jest pięknym rozwiązaniem wymagającym nieco więcej miejsca, a z punktu widzenia ergonomii – najbardziej praktyczna. Pozwala bowiem optymalnie zaaranżować trójkąt roboczy tak, by z łatwością się po nim poruszać i mieć wszystko co ważne w zasięgu ręki. Kluczem jest również maksymalne wykorzystanie narożnika, w którym można umieścić głębokie i wyposażone w sprytne mechanizmy szufladowe szafki. Kuchnia w kształcie litery L ma otwarty, zapraszający kształt, dlatego najczęściej na jej środku znajduje się stół jadalny i krzesła. Pamiętaj tylko, by odległość między nimi, a zabudową kuchenną nie była mniejsza niż 90 cm.

Dwa równolegle biegnące rzędy szafek i blatów połączone trzecim, krótszym spójnikiem dają więcej możliwości, aniżeli kuchnia w kształcie litery L. Ta zamknięta w literze U wymaga sporej przestrzeni, przy czym jeśli przestrzeń jest długa, ale wąska, musisz pamiętać, by szafki można było swobodnie otwierać z obu stron naraz. Trójkąt roboczy można rozplanować w ten sposób, że zlewozmywak znajdzie się pośrodku, na wąskim boku, a na którymś z dłuższych umieść strefę gotowania i mycia obok siebie, ale pamiętając, by odległość pomiędzy nimi nie była mniejsza niż 50 cm. W przypadku tak dużej kuchni, możesz zupełnie zrezygnować z wysokich szafek górnych, bo wszystko, co powinno być pod ręką, zmieścisz w dolnych szafkach. Ściany możesz za to zaaranżować rozmaitymi półkami, wieszakami czy relingami.

W tym przypadku trójkąt roboczy może być zaaranżowany na rozmaite sposoby, a i tak zachowasz zasady ergonomii w kuchni. Warto tylko zadbać o to, by wyspa nie znajdowała się zbyt daleko od kuchennej zabudowy lub, by znalazło się w jej obrębie wszystko to, co jest potrzebne pod ręką do gotowania. Optymalna odległość wynosi od 90 do 120 cm. Pozwala ona przy tym swobodnie się poruszać i otwierać szafki. Na wyspie można umieścić zarówno płytę grzewczą, jak i zlewozmywak, albo przeznaczyć ją wyłącznie na gotowanie z odpowiednio dużą częścią roboczą. Minimalna długość blatu powinna wynosić 100 cm. Nie da się ukryć, że jest to idealne rozwiązanie do gotowania we dwoje, podczas którego możesz przy okazji swobodnie obserwować, co Twoje dzieci robią w salonie!

Kuchnia z półwyspem staje się coraz bardziej popularnym rozwiązaniem, kiedy chcesz optymalnie i kompaktowo połączyć kuchnię z miejscem spożywania posiłków. To idealne rozwiązanie dla małych mieszkań, bo optycznie oddzielające strefę kuchenną od domowej, wypoczynkowej. Co jest najważniejsze w tym przypadku, jeśli chodzi o ergonomię w kuchni? Przestrzeń i jej wielkość. Możesz wybrać kształt litery L lub U, ale musisz dysponować dodatkowo powierzchnią minimum 180 cm długości i 70 cm głębokości, bo tyle miejsca potrzebujesz na półwysep. Pamiętając przy tym, by w żaden sposób nie przeszkadzał on podczas poruszania się po utartych kuchennych ścieżkach i otwierania szafek.

Zanim rozpoczniesz cudowną przygodę, jaką jest projektowanie kuchni, a potem dopasowywanie do swoich estetycznych upodobań szafek z oryginalnymi frontami i urządzeń kuchennych, poświęć czas na ergonomię w kuchni. Docenisz to już w trakcie przygotowywania pierwszego posiłku w nowym miejscu. Pomyśl przede wszystkim o wysokościach poszczególnych elementów wyposażenia: blatu roboczego, płyty grzewczej i zlewozmywaka. Zastanów się czy na pewno Twoja zmywarka i piekarnik muszą stać na podłodze i skrupulatnie przemyśl, jak najwygodniej rozplanować trójkąt roboczy. A jeśli zdecydujesz się na górne szafki zadbaj o to, by na najwyższych półkach znalazło się tylko to, co jest Ci potrzebne rzadko i na wyjątkowe okazje.